Issue 8

 مهرآفرین حسینی
 دانشجوی روانشناسی دانشگاه تورنتو

روزی که گوگوش بعد از بیست سال سکوت در تورنتو به روی صحنه رفت، نگاه‌های منتظر و مشتاق مردم نمی‌دانستند که چگونه با خواننده‌ی بسیار محبوب موسیقی پاپ ایران -که روزنامه‌ی تورنتو استار او را مَدُنای ایران خوانده بود- مواجه خواهند شد. بیش از یک سال بعد هم هنگامی که سخن آلبوم جدید گوگوش بر سر زبان‌ها افتاد، همه با اشتیاق انتظار می‌کشیدند تا ببینند که خواننده‌ی همیشه خلاق‌شان با چه چیز نویی در چنته به سراغشان خواهد آمد. گوگوشی که در مصاحبه‌ی مطبوعاتی‌یی که پیش از اولین کنسرت در تورنتو صورت گرفت، به صراحت خود را از جامعه‌ی موسیقی پاپ ایرانی خارج از کشور -که معروف به «موسیقی لس‌آنجلسی» است- جدا کرده بود.

اخیراً آلبوم جدید گوگوش با نام «آخرین خبر» به بازار آمده است. جلد مقوایی بسیار پرداخته‌ای دارد با عکس‌های بسیار نزدیک از صورت گوگوش که با وجود گذشت زمان،‌ هم‌چنان جذاب و زیبا باقی مانده است. دفترچه‌ی کوچکی همراه سی‌دی بسته‌بندی شده که صفحه‌ی اولش با یادداشت کوتاهی از گوگوش آغاز می‌شود و با عبارت «به نام خالق هستی بخش». در این یادداشت کوتاه، گوگوش از تمامی کسانی که در تهیه‌ی این آلبوم یاری‌اش داده‌اند، تشکر می‌کند. آن‌چه در این نوشته توجه مرا جلب می‌کند استفاده‌ی نسبی از دیکته‌ی پیشنهادی کانون نویسندگان ایران است؛ مانند قرار دادن «ی» به جای حمزه در ترکیب «همه‌ی هنرمندان». اگرچه در باقی متن از نکات این دیکته‌ی جدید استفاده نشده و کلماتی مانند «بمن»، «میگفتم» و «درخشانتر» متصل نوشته شده‌اند.

از جزییات که بگذریم،‌ می‌رسیم به اصل مطلب که موسیقی است. آلبوم در کل شامل هشت آهنگ می‌شود که اغلب‌شان ساخته‌ی مهرداد آسمانی و یکی ساخته‌ی بابک امینی -آهنگ‌ساز و گیتاریستی که تنظیم آهنگ‌های کنسرت گوگوش را برعهده داشت- است. با یک نگاه گذرا هم می‌شود تشخیص داد که ارکستر قدرت‌مندی پشت صدای گوگوش نشسته است. منوچهر چشم‌آذر، بابک امینی و شاهرخ سعیدی از نوازندگان باتجربه‌ی ایرانی هستند. پدرو -فلوت‌زن معروف کنسرت‌های گوگوش- و چندین نوازنده‌ی غیرایرانی دیگر هم در لیست نوازندگان حضور دارند، در کنار ارکستر سمفونی تورنتو و فیلارمونیک لس‌آنجلس. در تنظیم آهنگ‌ها از مخلوطی از سازهای ایرانی و غیرایرانی مثل تمبک، گیتار،‌ تار و آکاردیون استفاده شده است و آهنگ‌ها در سبک‌های مختلفی ساخته شده‌اند. بعضی با تم عربی و اسپانیولی،‌ بعضی با تم‌های کمی شرقی‌تر -مانند یک آهنگ افغانی- و برخی هم با تم‌های بسیار ریتمیک معروف به تکنو. به نظر می‌رسد که تنظیم‌کنندگان -اندی‌جی،‌ منوچهر‌ چشم‌آذر، مهرداد آسمانی و بابک امینی- سعی داشته‌اند که آهنگ‌ها نه فقط برای نسل خود گوگوش که برای نسل جوان بعد از انقلاب هم جذابیت داشته باشد. ولی ریتمیک بودن بعضی از آهنگ‌ها به خودنمایی ارکستر پربار صدمه زده است و صدای ویولن‌زن‌های ارکستر سمفونی تورنتو در لابه‌لای ریتم‌های یک‌نواخت مصنوعی گم می‌شود. ولی گاه‌به‌گاه هم سر و کله‌ی فلوت پدرو،‌ گیتار بابک امینی، آکاردیون منوچهر چشم‌آذر و تار شاهرخ سعیدی پیدا می‌شود که به قطعات ارزش بیشتری می‌دهند. «آهوی عشق» آهنگی افغانی است که گوگوش آن را «با یاد ملت تاجیکستان... و فارسی‌زبانان افغان» خوانده است.

ترانه‌ها را شهریار قنبری و زویا زکاریان سروده‌اند. کلمات آشنای شهریار قنبری هم چنان از سفرهای پر طول و درازش به شهرهای مختلف دنیا می‌گویند و از این‌که هیچ‌کجا «عزیزتر از وطن» نبوده است. میهن‌پرستی خاصی در اشعار او اظهار وجود می‌کند، میهن‌پرستی‌یی که برای مهاجران بسیار آشنا و برای ساکنان ایران کمی غریب می‌نماید. ترانه‌های شهریار قنبری هم‌چنان بوی سال‌های اوایل پس از انقلاب را می‌دهند و طعم دهان کسی را دارند که بیش از بیست سال است در ایران زندگی نکرده و با روز به روز مردم ایران آن‌چنان دم‌خور نبوده است. با تمام این‌ها تعابیری که مخصوص کلام شهریار قنبری است، ترانه‌ها را از هرزه‌گویی‌های معمول موسیقی لس‌آنجلسی پاکیزه نگه داشته است. ترانه‌های زویا زکاریان هم اگرچه در ترکیب‌سازی‌های خلاق به پای شهریار قنبری نمی‌رسند،‌ لطافت خودشان را دارند و جالب آن است که ترانه‌ی عاشقانه‌ی افغانی هم سروده‌ی اوست. میهن‌پرستی‌ بی‌چون‌ و چرای خاصه‌ی مهاجرت در اشعار زویا زکاریان به اوج احساسات خودش می‌رسد و آهنگ «پیر مشرق»، ساخته‌ی بابک امینی، شاید وطن‌پرستانه‌ترین آهنگ این مجموعه باشد -و در عین حال پرداخته‌ترین از لحاظ موسیقایی. جالب است که حدود نیمی از آهنگ‌های این آلبوم پیغام‌های میهن‌پرستانه دارند و نمی‌توان گفت که این به خاطر سلیقه‌ی خاص گوگوش بوده است یا به طریقی «مد» بودن این‌گونه ترانه‌ها در سال‌های اخیر -در میان آوازه‌خوان‌های خارج از کشور. شاید هم این فقط تلاش گوگوش را در دور نگه داشتن خودش از ورطه‌ی موسیقی لس‌آنجلسی نشان می‌دهد.

این که گوگوش چقدر در یگانه ماندن موفق بوده است را تنها زمان داوری خواهد کرد. این تجربه‌ی جدید هم‌چنین توانایی جامعه‌ی موسیقی پاپ ایرانی خارج از کشور را در پروراندن خواننده‌ای با خلاقیت و قابلیت گوگوش،‌ محک خواهد زد. چرا که موفقیت آهنگ‌های قدیمی گوگوش هم نه فقط مدیون صدای او، که مدیون آهنگ‌سازان و ترانه‌سراهای حرفه‌ای بوده است -که شهریار قنبری البته خودش یکی از آن‌ها بوده. آلبوم «آخرین خبر» در مقایسه با آلبوم‌های قدیمی گوگوش، موسیقی نسل دیگری است. ولی این که این موسیقی چقدر مخاطبان جدید خود را درست دریافته، پرسشی‌ست که هنوز بر جای خود باقی‌ست.